ΦΟΝΟΣ ΕΞ ΑΜΕΛΕΙΑΣ

JINDABYNE

Σκηνοθεσία: Ρέι Λόρενς
Παίζουν: Γκάμπριελ Μπερν, Λόρα Λίνεϊ, Κρις Χέιγουντ
Αυστραλία, 2006. Διάρκεια: 123΄

Μετά την εξαιρετική «Παράνομη Δικαιοσύνη» (The Proposition) του Τζον Χίλκοτ, την οποία σας παρουσιάσαμε πριν από μερικούς μήνες, μια ακόμη σπουδαία ταινία μας έρχεται φέτος από την μακρινή Αυστραλία. Πρόκειται για τον «Φόνο εξ αμελείας» (Jindabyne) του Ρέι Λόρενς, του σκηνοθέτη που μας είχε δώσει πριν από μερικά χρόνια την αριστουργηματική Lantana. Αυτή τη φορά ο Λόρενς βασίζεται σε ένα διήγημα του Ρέιμοντ Κάρβερ, το “So much Water So Close to Home” για να αναπτύξει ένα έργο πολύπλοκο και πολύμορφο, το οποίο διαμορφώνει ένα πλούσιο πλέγμα ιδεών και συναισθημάτων που περιστρέφονται κύρια γύρω από την έννοια της ενοχής.

Στοιχείο-κλειδί της ταινίας αποτελεί η αυστραλιανή της ταυτότητα. Προκειμένου να την κατανοήσουμε θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η Αυστραλία είναι μια χώρα που βασίζει τα θεμέλιά της πάνω σε μια γενοκτονία. Τη γενοκτονία των αυτοχθόνων κατοίκων της από τους Αγγλοσάξονες εποίκους. Σήμερα, σχεδόν δύο αιώνες μετά, ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας ζήτησε επίσημα συγνώμη από τους Αβοριγίνες, τους ιθαγενείς Αυστραλούς, για την κακομεταχείριση που υπέστησαν, και ιδιαίτερα για το ζήτημα των «χαμένων γενεών», των χιλιάδων παιδιών που αρπάχτηκαν δια της βίας από τις οικογένειές τους για να ανατραφούν από το κράτος μέσα σε ειδικά ιδρύματα. Η Αυστραλία είναι λοιπόν μια χώρα καταστατικά βασισμένη πάνω σε μια ενοχή. Την ενοχή αυτή υπογραμμίζει όχι μόνο η σημερινή εξαθλίωση των λιγοστών Αβοριγίνων που έχουν απομείνει, αλλά και το τοπίο της Αυστραλιανής υπαίθρου. Ένα τοπίο άγριας ομορφιάς, αχανές, έξω από τα ανθρώπινα μέτρα, παραδομένο στην πιο πρωτόγονη φυσικότητα. Πάνω λοιπόν στα δίπολα «φύση-πολιτισμός» και «αθώοι Αβοριγίνες-ένοχοι Αγγλοσάξονες», αξιοποιώντας παράλληλα και την αντίθεση «αρσενικό-θηλυκό», οικοδομεί ο Λόρενς την ιστορία του, η οποία είναι κατά βάση απλή. Μια παρέα τεσσάρων ανδρών πηγαίνει για ψάρεμα σ’ ένα ποτάμι χωμένο βαθιά μέσα σ’ έναν απόμακρο, αλλά πανέμορφο φυσικό δρυμό. Εκεί θα ανακαλύψει το πτώμα μιας νεαρής ιθαγενούς. Η αλλόκοτη αντίδρασή τους θα καταλύσει αντιδράσεις τόσο στον οικογενειακό, όσο και στον κοινωνικό τους περίγυρο. Τόσο οι οικογένειές τους, όσο και οι δυο κοινότητες, των εποίκων και των αυτοχθόνων, θα βρεθούν αντιμέτωπες με δυσάρεστες πραγματικότητες που παρέμεναν καταχωνιασμένες. Ο Λόρενς προσθέτει διάφορες πινελιές: Τα παιδιά, που συμβολίζουν όχι μόνο την αθωότητα, αλλά και το εγγενές Κακό που κρύβουμε μέσα στην ίδια την ανθρώπινή μας φύση, τον δολοφόνο, σύμβολο του διεστραμμένου αδηφάγου Δυτικού πολιτισμού, και κυρίως το θάνατο, που παραμένει πανταχού παρόντας. Τόσο με τη μορφή του πένθους και του αισθήματος της απώλειας, ενός αισθήματος που δεν φεύγει ποτέ από μέσα μας, παρά διαχέεται σιωπηλά και διαποτίζει την ψυχή μας, όσο και με τη μορφή του φόβου για τον ίδιο μας τον αφανισμό που μοιραία επέρχεται. Έναν θάνατο που καθένας από τους ήρωες της ταινίας τον αντιλαμβάνεται διαφορετικά και αντιδρά διαφορετικά σ’ αυτόν.

Εξαιρετική ταινία, δημιουργεί μια πραγματικά στοιχειωμένη ατμόσφαιρα, ανοίγει πάρα πολλά θέματα, και ίσως αυτό να είναι τελικά και το ελάττωμα της, ότι δηλαδή ψαρεύει κάπως υπερβολικά σε θολά νερά. Για όσους όμως είναι πρόθυμοι να κάνουν τους συσχετισμούς, αποτελεί μια εμπειρία που αξίζει τον κόπο και ανταμείβει τον θεατή.

***