ΤΟ ΠΑΓΚΑΚΙ

THE BENCH / BAENKEN

Σκηνοθεσία: Περ Φλι
Παίζουν: Γιέσπερ Κρίστενσεν, Στινε Χολμ Γιόνσεν, Νικολάι Κοπέρνικους, Γιενς Άλμπινους.
Δανία, 2000. Διάρκεια: 89΄

Υπόθεση: Ο Κάι, ένας πενηντάρης πρώην πετυχημένος σεφ και οικογενειάρχης, έχει καταντήσει ένας παραιτημένος αλκοολικός, που σπαταλάει τη ζωή του κατεβάζοντας τη μια μπύρα πίσω από την άλλη, παρέα με άλλα περιθωριακά άτομα σ’ ένα παγκάκι μιας κακόφημης συνοικίας της Κοπεγχάγης. Κάποια μέρα θα μετακομίσει στη γειτονιά του η Λιβ, μια νεαρή γυναίκα με τον μικρό γιο της. Η Λιβ προσπαθεί να ξεφύγει από τον σύζυγό της, ο οποίος της συμπεριφέρεται βίαια. Για τον Κάι, η φυσιογνωμία της Λιβ δεν είναι τελείως άγνωστη…

Με μια ματιά: Μουντών αποχρώσεων δανέζικο δράμα, η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του Περ Φλι, με την οποία εγκαινίασε το 2000 την τριλογία του για τις κοινωνικές τάξεις στη Δανία. Ακολούθησαν το 2003 η Κληρονομιά, μια συνταρακτική ταινία-αποκάλυψη της συναισθηματικής φτώχιας της ανώτερης τάξης, και το 2005 η Ανθρωποκτονία, μια οξυδερκής ματιά στην πολιτικοποίηση της μεσαίας τάξης. Το Παγκάκι ασχολείται με τα προβλήματα της εργατικής τάξης, εστιάζοντας όμως σ’ ένα ζήτημα οικογενειακής φύσεως και στην προσωπική πορεία καθόδου ενός ανθρώπου, ο οποίος δεν βρίσκει πλέον κανένα νόημα στη ζωή.

Ίσως αυτό να είναι και το πρόβλημά μου μ’ αυτή την ταινία: προσεγγίζει την εργατική τάξη από μια ψυχολογική, υπαρξιακή θα λέγαμε, σκοπιά. Ο ήρωάς της εμφανίζει μια ψυχοπαθολογία που δεν έχει κάποια συγκεκριμένα ταξικά χαρακτηριστικά. Στην πραγματικότητα δεν είναι παρά ένας εκπεσών αστός. Στο ένδοξο παρελθόν ήταν ιδιοκτήτης εστιατορίου. Σκαρφιζόταν εξωτικά πιάτα με ορτύκια παραγεμισμένα με ξερά δαμάσκηνα και σάλτσα δεντρολίβανου. Συνέβησαν όμως κάποιες προσωπικές ατυχίες. Ο συνέταιρός του πέθανε. Η γυναίκα του τον εγκατέλειψε. Κι αυτός λύγισε από την πίεση. Και τον πήρε η κάτω βόλτα. Πλέον, στο πρόσωπο κάθε συνανθρώπου του βλέπει την αιτία της προσωπικής του αποτυχίας. Είναι ένας αλλοτριωμένος άνθρωπος. Ανίκανος να σχετιστεί. Ανίκανος να αγαπήσει. Ώσπου το παρελθόν του ξαναναδύεται μπροστά στα μάτια του κι αυτός αναγκάζεται να έρθει αντιμέτωπος με παλιά φαντάσματα. Τι σχέση έχουν όλ’ αυτά με την εργατική τάξη; Σχέση γειτονίας. Απλά ο Κάι ζει σε μια εργατική συνοικία. Και σχετίζεται με όλο το σμάρι των ανθρώπων που αγωνίζονται με νύχια και με δόντια για ένα μεροκάματο. Αντί γι’ αυτό, ο ίδιος προτιμά τις πιο εστέτ συμπεριφορές. Ενοχλημένος από έναν ηλικιωμένο πελάτη, του πέτα χώμα κατάμουτρα, με αποτέλεσμα να τον απολύσουν από την επιδοτούμενη θέση κηπουρού που οι υπόλοιποι της παρέας αγωνίζονται με νύχια και με δόντια να κρατήσουν. Αυτός όμως είναι υπεράνω του αγώνα για επιβίωση. Έχει περηφάνια. Και επιλέγει την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά από τον συμβιβασμό. Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο μπαίνει στη ζωή του η Λιβ και τον αναγκάζει εκ των πραγμάτων να αναθεωρήσει τη στάση του. Όχι από ταξική, ή έστω προσωπική, συνειδητοποίηση, αλλά από οικογενειακή αναγκαιότητα. Έχουμε λοιπόν να κάνουμε με ένα επιδέξιο ξόρκισμα της πολιτικής. Τη θέση της καταλαμβάνει ο συνήθης ύποπτος: η ψυχολογία. Σ’ αυτόν τον τομέα πάντως, ο Περ Φλι δεν τα πάει και τόσο άσχημα. Το δράμα του είναι στέρεο, συμπαγές, πειστικό, και υποστηρίζεται σωστά από τους ηθοποιούς του. Όλα ανάγονται στην ψυχολογία. Ακόμα και ο συγκάτοικος της Λιβ τρελαίνεται από την πολύ μελέτη του… Κίργκεγκορ. Μπορεί ίσως να απουσιάζει η πολιτική, η ανθρώπινη όμως γνώση είναι παρούσα.

***