ΜΑΡΤΥΡΕΣ

MARTYRS

Σκηνοθεσία: Πασκάλ Λοζιέ
Παίζουν: Μιλέν Ζαμπανοΐ, Μορζανά Αλαουΐ
Γαλλία/Καναδάς, 2008. Διάρκεια: 99΄

Εδώ έχουμε ένα θρίλερ σίγουρα ακατάλληλο για το γενικό, «ανυποψίαστο» κοινό, που απαιτεί γερό στομάχι για την παρακολούθησή του. Πρόκειται για ένα σπλάτερ «στιβαρό», και όταν λέμε «στιβαρό» εννοούμε ότι δεν φτιάχτηκε μόνο για να προκαλεί εφηβικά γέλια, ούτε με αυτοσκοπό του την προβολή αηδιαστικών σκηνών ωμής βίας. Όπως κάθε θρίλερ που σέβεται τον εαυτό του, καταφέρνει μέσω της ατμόσφαιρας και της θεματολογίας του να κατασκευάσει έναν λόγο μεταφορικό, ένα ξεχωριστό σύμπαν, που να συσχετίζεται όμως με τρόπο παραγωγικό και ενδιαφέροντα με τη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα που βιώνουμε. Απαραίτητη προϋπόθεση, βεβαίως, είναι να είμαστε πρόθυμοι να κάνουμε τις συσχετίσεις. Αλλιώς και η καλύτερη ταινία απομένει κενή φορμαλιστική άσκηση. Στο επίκεντρο της ταινίας βρίσκεται η έννοια του βασανιστηρίου, την οποία συσχετίζει με την έννοια του μαρτυρίου. Πρωταγωνιστούν δυο φίλες, η Λούσι και η Άννα. Η Λούσι, όταν ήταν παιδί, έπεσε θύμα μιας σπείρας βασανιστών, από τους οποίους κατάφερε τελικά να ξεφύγει, για να βρει στη συνέχεια θαλπωρή σε ένα ίδρυμα για κακοποιημένα παιδιά, όπου γνωρίστηκε με την Άννα. Η Λούσι κατατρέχεται από ψυχωσικές κρίσεις στις οποίες βλέπει ένα ανθρωπόμορφο βασανισμένο πλάσμα, το οποίο ήταν επίσης φυλακισμένο μαζί της, να την κυνηγά και να της ζητά το λόγο γιατί δεν το ελευθέρωσε κι αυτό. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, η Λούσι, με τη βοήθεια της αδελφικής της φίλης Άννας, θα ψάξει να βρει τους βασανιστές της, αναζητώντας εκδίκηση και λύτρωση. Η συνέχεια όμως θα είναι πολύ φρικιαστικότερη απ’ ό,τι θα μπορούσε να φανταστεί… Πρόκειται για μια ταινία πραγματικά πολύ τρομακτική, που κατάφερε να προκαλέσει ανατριχίλες σε όλο το μήκος του κορμιού μου αρκετές φορές. Ο κριτικός των καθωσπρέπει Times του Λονδίνου έγραψε ότι ένα τέτοιο «σκουπίδι» αποδεικνύει ότι «κάτι είναι σάπιο στην Γαλλία». Προφανώς ο άνθρωπος αγνοεί ότι ταινίες με υπερβολικά μεγάλες δόσεις τρόμου και βίας είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς σε ολόκληρο τον κόσμο, παράγονται δε κατά κόρον και στο Χόλιγουντ. Μάλλον επομένως «κάτι είναι σάπιο» σε ολόκληρο τον πολιτισμό μας εν γένει. Κάποιοι χαρακτήρισαν την ταινία «πορνό τρόμου», προφανώς αγνοώντας ότι η πραγματικότητα ξεπερνά κατά πολύ την ταινία. Όποιος θέλει μπορεί να ανατρέξει στο βιβλίο «Βασανιστήρια και εξουσία» του Κυριάκου Σιμόπουλου ή στην ιστοσελίδα της Διεθνούς Αμνηστίας για του λόγου το αληθές. Η ταινία βέβαια εκφέρει, όπως προαναφέραμε, λόγο μεταφορικό. Η κοινωνία και η πολιτική είναι τόσο κραυγαλέα απούσες από την ταινία, που αναρωτιέται κανείς τι μπορεί τελικά να σημαίνει αυτή η απουσία. Το τελικό τμήμα της, που είναι και το λιγότερο πειστικό, παραπέμπει ευθέως στη μεταφυσική. Το βασανιστήριο μετατρέπεται σε μαρτύριο. Η βασανιζόμενη παίρνει τη μορφή της Ζαν ντ’ Αρκ (σαφής η παραπομπή στο αριστούργημα του Ντράγερ), γίνεται μια ηρωικά θυσιαζόμενη μορφή, της οποίας όμως το μαρτύριο απομένει άνευ λόγου και αιτίας. Ίσως αυτό ακριβώς το αξιακό κενό να αποτελεί και το βαθύτερο νόημα της ταινίας. Η κουστωδία των κοστουμαρισμένων γηραιών κυρίων που κάνει την εμφάνισή της στο τέλος παραπέμπει ίσως στην άρχουσα τάξη του κόσμου μας. Μια ομάδα ανθρώπων αποστεγνωμένων από κάθε συναίσθημα, παραδομένων – ελλείψει ιδανικών και αξιών που να δίνει κάποιο νόημα στη ζωή τους – στο φόβο του θανάτου. Για όποιον θέλει να το ψάξει προς την κατεύθυνση αυτή, παραπέμπω στο μυθιστόρημα του Γιώργου Μανιώτη «Το άχρηστο βιβλίο».

****